De Abelprijs, de officieuze ‘Nobelprijs voor wiskunde’, gaat dit jaar naar Yves Meyer. De Franse wiskundige (1939) van de École normale supérieure Paris-Saclay krijgt een bedrag van 6 miljoen Noorse kroon (ruim 650.000 euro) voor zijn pionierswerk in de theorie van wavelets, letterlijk: ‘kleine golfjes’.

De Abelprijswinnaar is op 21 maart bekendgemaakt door de president van de Noorse Academie van Wetenschappen en Letteren. Dat was via een live stream te volgen op internet. Op 23 mei zal de Noorse koning Harald V de Abelprijs tijdens een feestelijke ceremonie aan Meyer overhandigen.

In de eerste helft van de negentiende eeuw ontdekte de Fransman Jean-Baptiste Joseph Fourier dat het mogelijk is om allerlei functies als som van sinussen en cosinussen – de bekende golfvormige functies uit de goniometrie – te schrijven. Meyer verfijnde deze Fourier-analyse en dat leidde tot de theorie van ‘wavelets’.

De ware wavelet-revolutie begon begin jaren negentig van de vorige eeuw, toen toepassingen talrijk bleken. Zo ligt Meyers werk aan de basis van het JPEG2000-formaat, de standaard voor digitale foto’s. Een wavelet-transformatie, door JPEG2000 gebruikt om een fotobestand te comprimeren, kan een compressie van 75% bereiken, zonder dat dit met het blote oog te zien is. Die compressie is onder meer noodzakelijk om vlot te kunnen surfen op het internet: zonder compressie zou – los van de geheugenruimte die erdoor opgeslokt zou worden – het laden van een website veel te lang duren.

In de jaren negentig deed Meyer ook nog onderzoek in de stromingsleer. De beroemde Navier- Stokes-vergelijkingen uit de negentiende eeuw spelen in de stromingsleer een belangrijke rol. Die vergelijkingen zijn het onderwerp van een van de zogeheten millenniumproblemen: grote wiskundige raadsels waarmee een miljoen dollar te winnen valt, als je zo’n probleem kunt oplossen.